HISTORIA ŁĄCZNEJ I OKOLIC
Łączna, jako nazwa własna po raz pierwszy wymieniona została w dokumencie Leszka Czarnego z roku 1260, na mocy którego cystersi wąchoccy uzyskali prawo połowu bobrów na rzece Łącznej i rzece Kamiennej. Najstarsza pisana wzmianka o Łącznej pochodzi z roku 1383. Znajduje się w dokumencie wystawioną przez kancelarię katedry Świętego Wacława w Krakowie. Funkcję biskupa krakowskiego sprawował wówczas Jan Redlica. Najwcześniej z terenu dzisiejszej gminy wzmiankowana jest „Cziruona Góra", czyli obecna Czerwona Górka - w roku 1328. Nie jest to jednak zapewne data powstania samej miejscowości, ale nie zachowały się materiały historyczne, które pozwoliłyby precyzyjnie określić datę jej lokowania. Było to zapewne związane z kolonizacją prowadzoną na tym terenie przez biskupów krakowskich. Procesy te zapoczątkowane zostały w II połowie XIV wieku przez biskupa Bodzantę, a kontynuowane przez Floriana z Mokrska, Jana Redlicę, Piotra Wysza, Wojciecha Jastrzębca, a przede wszystkim Zbigniewa Oleśnickiego. Rozwój osadnictwa w okolicach Łącznej przyspieszyło powstanie traktu warszawsko - krakowskiego, którego znaczenie bardzo wzrosło po przeniesieniu w 1569 roku stolicy z Krakowa do Warszawy. Przez cały okres od XV do XVIII wieku miejscowość znajdowała się w województwie sandomierskim. W życiu gospodarczym miejscowości znaczącą rolę odgrywać musiało także bartnictwo. Dokument kapituły krakowskiej z 1644 roku wymienia siedmiu z nich z Łącznej: Pliasza, Wałek Kyzek, Mikołaj Januszek, Mateusz Grzybowski -, Sobek Janeczek, Jan Patyczek, Stanisław Kyzek. Jednak podstawą bytu mieszkańców tych ziem było rolnictwo. W produkcji roślinnej dominowała uprawa zbóż; pszenica, żyto, owies, jęczmień. Uzupełniającą rolę pełniła uprawa grochu, lnu, konopi, tatarki. W Łącznej znajdował się także folwark oraz browar. Od roku 1795 (po III rozbiorze Polski) tereny Łącznej na okres do 1809 roku znalazły się w zaborze austriackim. Następnie weszły w skład Księstwa Warszawskiego (do 1815 roku), a później Królestwa Polskiego. W 1827 roku wieś Łączna podzielona była na część rządową i część prywatną. Część rządową zamieszkiwało 884 mieszkańców i znajdowały się w niej 134 dymy (domy) mieszkalne. W części prywatnej był l dym i 8 mieszkańców. Pierwsza połowa XIX wieku to zanik tradycji hutniczych i górniczych w tym rejonie i bartnictwa. Ogromne znaczenie dla rozwoju Łącznej i okolicy miała budowa w latach 1820-1836 traktu warszawskiego. W 1846 roku powstały karczmy w Łącznej i Występie. W 1864r. w Występie istniała również Stajnia, zajezdnia i zajazd. Pod koniec XIX wieku niemal obok siebie istniały trzy karczmy: Pocieszka w Łącznej oraz w Goździe i Występie. Zmianie ulega również układ pierwotny wsi ukształtowany podczas średniowiecznej lokacji. Stało się tak w wyniku przeprowadzonej w II połowie XIX wieku akcji „urządzania wsi". Wyznaczone wówczas jednostki osadnicze miały charakter tzw. rzędówek. Wielodrożna wieś Łączna, w wyniku „urządzania", podzielona została na kilka miejscowości, które z czasem stały się odrębnymi wsiami (Kamionki, Czerwona Górka, Podzagnańszcze, Stawik, Jaśle). Nie mniej ważne dla Łącznej było wybudowanie w latach 1884-1885 kolei na trasie Dęblin - Radom - Skarżysko - Kielce - Dąbrowa Górnicza. Po roku 1867 Łączna znalazła się w Guberni Kieleckiej, powiecie kieleckim i gminie Suchedniów. Od końca lat 80-tych XIX wieku datują się początki szkolnictwa w Łącznej, zaś w latach 1905-1906 dzieci ze szkoły elementarnej bojkotowały nauczanie języka rosyjskiego. W 1913 powstała parafia w Łącznej, rok wcześniej rozpoczęto budowę kościoła, którego budowę zakończono w 1920 roku. Pod odzyskaniu niepodległości w 1918 roku Łączna weszła w skład województwa i powiatu kieleckiego. Dwudziestolecie międzywojenne to także okres rozwoju życia społeczno -kulturalnego osady. W 1927 roku powstaje jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej. Inspiratorem życia kulturalnego była również miejscowa szkoła. Organizowała m.in. obchody rocznic państwowych i niepodległościowych, przedstawienia teatralne, zajęcia sportowe. Działało w niej szereg organizacji: Związek Harcerstwa Polskiego, Towarzystwo Opiek na Zwierzętami, Koło Byłych Wychowanków, Szkolna Kasa Oszczędności, Szkolne Koło Ligi Morskiej, chór. Lata 1918-1939 to także rozwój gospodarczy osady. Powstał tartak, spółdzielnia spożywców „Rolnik’’ drobne zakłady handlowe i rzemieślnicze. 3 września 1939 roku atakiem niemieckiego lotnictwa a stację kolejową w Łącznej dociera tutaj II wojna światowa.
POWSTANIE GMINY
Gmina Łączna należy do jednych z najmłodszych jednostek samorządu terytorialnego w województwie świętokrzyskim. Powstała z dniem l stycznia 1995 roku na mocy decyzji ówczesnego premiera Waldemara Pawlaka. Nastąpiło to w wyniku podziału dotychczasowej gminy Suchedniów. Tradycje funkcjonowania odrębnej administracji na tym terenie istniały od lat powojennych do lat 1973-1975. Wówczas to wprowadzono dwustopniowy podział administracyjny Państwa na województwa i gminy. Na szczeblu lokalnym zlikwidowano gromady i zmniejszono liczbę gmin. Teren Łącznej i okolicznych wsi włączono do gminy Suchedniów. W marcu 1995 roku przeprowadzone zostały pierwsze w historii Łącznej samorządowe. Pierwsza sesja nowo wybranej Rady Gminy odbyła się 14 marca 1995 roku w świetlicy Kopalni i Zakładu Wzbogacania Kwarcytu ,,Bukowa Góra". Rada Gminy, spośród osiemnastu radnych, na swego przewodniczącego wybrała Zofię Chrzęszczyk, emerytowaną nauczycielkę Szkoły Podstawowej w Łącznej. Wójtem Gminy na tej samej sesji wybrany został Andrzej Ślusarczyk, wcześniej będący zastępcą burmistrza Suchedniowa.
I na koniec kilka ciekawostek o miejscowościach
DULĘBA
Na początku XIX wieku osada w pobliżu wsi Ostojów znana, jako Dulęba Młyn, z jednym domem. Istniał tu w pierwszej połowie XIX wieku młyn wodny zbożowy o drewnianej konstrukcji szkieletowej z napędem (do 1920 r. na koło podsiębierne, później na turbinę) wzniesiony na rzece Kamionce. Przemiał wykonywany był na jedno złożenie kamieni młyńskich.
GÓZD
Wieś Gózd na początku XIX wieku liczyła 30 domów. Kilka metrów od szkoły pod trasą krajową "7" znajduje się przepust wodny wybudowany w XIX wieku przy pierwotnym wytaczaniu drogi Warszawa-Kraków. Przy wylocie otwory są zwężone poprzez betonowe kręgi. W środku przepustu widać konstrukcję z miejscowych bloków piaskowca. Przepust pierwotnie przy węższej drodze służył zarówno, jako odprowadzenie wody i szlak przeprowadzania zwierząt gospodarskich pod nasypem drogi. Na obszarze miejscowości Łączna, gdzie trasa musiała być posadowiona na nasypach zachowało się kilka takich przepustów - w części wejściowej przebudowane
KLONÓW
Ta bogata w zasoby przyrodnicze I tradycje historyczne wieś jest jedną z najwyżej położonych w województwie świętokrzyskim. Na początku XIX wieku wieś liczyła 18 domów. Znajduje się tu pomnik pomordowanych podczas II wojny światowej 16 mieszkańców wsi. Natomiast na szczycie Bukowej Góry na małej leśnej polanie usytuowana jest kapliczka upamiętniająca mogiłę żołnierza napoleońskiego (z 1812 r.). W granicach wsi na obszarze leśnictwa Barcza zarejestrowano, jako pomnik przyrody grupę drzew - dwa modrzewie polskie o wymiarach: obwód w pierśnicy ok. 3,5 i ok. 3 m oraz wysokość ponad 23 metry. Modrzewie znajdują się przy starym trakcie zwanym "Biała Droga" - aktualnie droga szutrowa. W granicach wsi Klonów, na północnym zboczu Góry Bukowej (482,5 m n.p.m.), około 400 m na północny zachód od szczytu znajduje się wychodnia dolnodewońskich piaskowców zarejestrowanych, jako pomnik przyrody. Skałki przebiegają pasem długości ok. 80 m i szerokości 20-40 m, osiągając miejscami wysokość do 5 m.
